
ABD’nin 47. Başkanı Donald Trump göreve başlar başlamaz bir dizi kararnameyle, yeni dönemi başlattı
Trump, ilk döneminin sonunda yaşanan Kongre Baskını soruşturmaları nedeniyle bir kısmı cezaevinde olan yaklaşık 1.600 kişiyi affetti.
ABD’nin Dünya Sağlık Örgütü’nden (WHO) çıkışı ile ilgili süreci de başlatan Trump, bu kararnamenin nedeni olarak Covid sürecinin kötü yönetilmesini gösterdi.
Trump başka bir kararname ile ülkenin güney sınırlarında “ulusal acil durum” ilan etti.
Yeni başkan göç konusunda şahin bir siyaset izleyeceğini defalarca söylemişti.
Trump yemin töreni konuşmasında da “tüm yasa dışı girişlerin biteceğini” söyledi ve “suçlu yabancıların” sınır dışı edileceği sözünü verdi.
ABD’nin yeni başkanı, Meksika merkezli uyuşturucu kartellerini de terörist organizasyon olarak yeniden tanımlayan bir kararnameyi imzaladı.
ABD’de doğan herkese vatandaşlık verilmesi ile ilgili kanunu da değiştirmek isteyen Trump’ın bu başlıkta karşısına hukuki engeller çıkabilir.
ABD anayasasının güvence altına aldığı bu hakkın geri alınması konusunda Kongre’nin üçte ikisinin oyu gerekiyor.
Trump hangi kararnameleri imzaladı?
- Paris İklim Anlaşması’ndan çekilme
- Dünya Sağlık Örgütü’nden çıkış sürecinin başlatılması
- Ülkenin güney sınırında “ulusal acil durum” ilanı
- 6 Ocak’taki Kongre baskınına katılanlara af
- Federal hükümete ifade özgürlüğünün yeniden yerleştirilmesi, hükümetin ifade özgürlüğünü sansürlemesinin engellenmesi
- Hükümet Verimliliği Bakanlığı’nın (Doge) kurulması
- Federal hükümetin her unsuruna hayat pahalılığı kriziyle mücadele talimatı verilmesi
- Federal kurumlarda farklı cinsel kimliklerin kendini tanımladıkları zamirlerle temsilinin sonlandırılması
- TikTok yasağının yürürlüğe girmesinin geçici olarak engellenmesi
Yasa dışı göç ve sınır önlemleri
Trump’ın aldığı kararlar arasında güney sınırında ulusal acil durum ilan edilmesi var.
Alınan kararlar arasında en tartışmalı olanlarından biri ülkedeki göçmenlerin ve geçici vizeyle bulunanların çocuklarına Amerikan vatandaşlığının otomatik olarak verilmesini engellemek için atılan adım var.
Ancak anayasaya aykırı olarak adlandırılan bu politikaya, hemen federal mahkemede karşı çıkıldı.
Ülkenin terör örgütleri listesine El Salvador’dan MS-13 ve Venezuela’dan Tren de Aragua eklendi.
Yine acil durum ilan edilmesi kapsamında duvar inşasının hızlandırılması kararı da var, ancak bu politikaya ne kadar bütçe ayrılabileceği tartışmalı.
Trump ayrıca ilk döneminde uyguladığı “Meksika’da Kalın” politikasını tekrar devreye soktu.
Sınırdaki Meksikalı olmayan 70 bin göçmen duruşmalara katılmaları için geri gönderilmişti.
Bu politika kapsamında Trump, Biden döneminden kalan ve Küba, Haiti, Nikaragua ve Venezuela’dan 30 bin göçmenin ABD’ye uçakla gelmesini öngören sponsorluk inisiyatifini sonlandırdı.
Bu politika, yasa dışı sınır geçişlerini sonlandırmayı hedefliyordu.
Trump, idam cezasını tekrar devreye sokan bir kararname de imzaladı. Buna göre “suç işlemeleri halinde ülkede yasa dışı olarak bulunan yabancılar” ile bir güvenlik memurunu, polisi öldürenler de bu cezaya maruz kalabilir.
Trump ayrıca duruşmaları sürerken göçmenlerin ABD’de yaşamalarının önünü açan “yakala ve bırak” politikasını da sonlandırdı.
Daha önce “Amerikan tarihindeki en büyük sınır dışı etme programını başlatma” ve federal göçmenlik makamlarının kilise ve okullara baskın düzenlemesini engelleyen uzun süreli bir politikayı sona erdirme sözü vermişti.
TikTok
Trump, TikTok yasağının devreye girmesini 75 gün boyunca engelleyen bir karara da imza attı.
TikTok, bu kararı olumlu karşıladığını belirterek ABD’de tekrar devreye girdi.
Trump böylece TikTok’un büyük bir Amerikalı ortak bulması için daha çok zamanının olduğunu aktardı.
Trump daha önce TikTok yasağı yanlısıydı ancak videoları milyarlarca kez izlenince bu adımından geri döndü.
Hükümet reformları
Hükümet Verimliliği Departmanı (Doge) ve Elon Musk: Trump, hükümet maliyetlerini azaltmayı amaçlayan yeni bir danışma organı olan Hükümet Verimliliği Departmanını (Doge) oluşturan bir yönerge imzaladı. Bu birimin Elon Musk tarafından yönetilmesi bekleniyor.
Trump, Tesla ve SpaceX’in başkanı Musk’ın yeni kurum için yaklaşık 20 kişilik bir ofisi olacağını söyledi.
Federal işe alımlar donduruldu: Trump, ABD ordusu ve diğer bazı kategoriler dışında, Trump yönetimi hükümet üzerinde tam kontrol sahibi olana kadar yeni federal işe alımları durduran bir kararname imzaladı.
Federal çalışanlar ofise dönüyor: Trump, federal çalışanların ofiste çalışmasını zorunlu kılan ve evden çalışmalarına izin verilmeyen bir belgeyi imzaladı.
Sansür: Trump “ifade özgürlüğünün yeniden tesis edilmesini ve hükümet sansürünün önlenmesini emreden” bir yönerge imzaladı.
Siyasi kovuşturmalar: ABD’nin yeni başkanı “hükümetin siyasi muhaliflere karşı silahlandırılmasını” sona erdirmeyi amaçlayan bir kararname imzaladı. Karar, Biden yönetimi altındaki çeşitli kolluk kuvvetleri ve istihbarat kurumlarının çalışmalarının gözden geçirilmesini öngörüyor.
Dünya Sağlık Örgütü
Trump, ABD’nin Dünya Sağlık Örgütü’nden (WHO) çekilme sürecini başlatmak üzere bir kararname imzaladı.
Belgeyi imzalarken “Oh, bu büyük bir şey” dedi. Trump, ABD’nin WHO’dan çekilmesini ikinci kez emretmiş oluyor.
Trump, Cenevre merkezli kurumun Covid-19’u ele alış biçimini eleştirmiş ve pandemi sırasında kurumdan çekilme sürecini başlatmıştı. Başkan Joe Biden daha sonra bu kararı tersine çevirmişti.
Biden politikalarının iptali
Önce Amerika: Trump yayınladığı bir kararnameyle dış yardımları durdurdu ve dış yardım programlarının gözden geçirilmesini istedi. Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt bunun yeni “Önce Amerika” dış politikasının bir parçası olduğunu söyledi.
Küba: Trump, Biden’ın Küba’yı ABD’nin terörizmin devlet sponsorları listesinden çıkarma kararını geri almak için bir direktif yayınladı. Ayrıca Venezuela’ya yönelik yaptırımları da yeniden yürürlüğe koyabilir.
Biden dönemi düzenlemelerinin iptali: Trump’ın ikinci döneminin bir parçası olarak imzaladığı ilk direktiflerden biri, Biden döneminden kalma yaklaşık 80 düzenlemeyi iptal eden bir belgeydi.
Düzenlemelerin dondurulması: Trump, Trump yönetimi hükümetin kontrolünü tamamen ele geçirene kadar herhangi bir federal kurumun yeni yönetmelik çıkarmasını donduran bir yönerge imzaladı.
Aşı olmamış federal çalışanlar: Biden dönemi politikalarını tersine çeviren bir direktifin parçası olarak Trump, federal çalışanların Covid aşısı olması zorunluluğunu iptal etti. Pentagon’un Covid aşısı zorunluluğu nedeniyle terhis edilen 8.000 askeri hizmet üyesini tam geri ödeme ile görevlerine iade etme sözü verdi.
Meksika Körfezi’ne yeni isim
‘Amerika Körfezi’: Trump’ın ilk kararnameleri arasında İçişleri Bakanı’na Meksika Körfezi’nin adını “Amerika Körfezi” olarak değiştirme talimatı veren emir de yer aldı.
Alaska’nın Denali Dağı: Ayrıca Alaska’daki Denali Dağı’nın adını, Trump’ın gümrük vergisi politikalarına hayranlık duyduğu Amerika’nın 25. başkanının onuruna McKinley Dağı olarak değiştirmesi talimatı da verdi.
Eski Başkan Barack Obama, Kuzey Amerika’daki bu en yüksek zirvenin yerli kabileler tarafından verilen ismi yansıtması için McKinley olan ismini Denali olarak değiştirmişti.
Ekonomi
Enflasyonla mücadele: ABD’nin tüm federal departmanlarından Amerikalıların yaşam maliyetlerini ele almalarını isteyen bir yönerge imzaladı. Yönerge, kurumlardan barınma, sağlık hizmetleri ve temel ev eşyaları, yiyecek ve yakıt maliyetlerini düşürmeye bakmalarını öngörüyor.
Bu konuda 30 gün içinde bir rapor hazırlanması isteniyor. Trump yönetiminin bu maliyetleri nasıl düşürmeyi planladığı net değil ve yönergede de detaylandırılmamış.
İklim ve enerji
Paris İklim Anlaşması’ndan çekilme (yeniden): Trump, artan küresel sıcaklıkları sınırlandırmak üzere tasarlanmış dönüm noktası niteliğindeki uluslararası anlaşmadan çekilme kararını imzaladı.
Trump, Paris Anlaşması’ndan ilk olarak 2017’de çekilmiş, Biden ise 2021’de anlaşmaya yeniden dahil olmuştu.
Ulusal enerji acil durumu: Trump ulusal enerji acil durumu ilan ederek stratejik petrol rezervlerini doldurma sözü verdi.
Petrol, gaz ve diğer doğal kaynaklarla ilgili “Alaska’nın olağanüstü kaynak potansiyelini açığa çıkarmak” başlıklı bir kararname imzaladı.
Trump daha fazla Amerikan fosil yakıtı için “sondaj, bebeğim, sondaj” sözü verdi.
Yeşil Yeni Düzenin sonu: Enerjiyle ilgili bir kararnamenin parçası olarak Trump, yeşil (çevre dostu) istihdamı artırmayı, fosil yakıt endüstrisini düzenlemeyi ve kirliliği sınırlamayı amaçlayan bir dizi Biden yönetimi tedbirlerinin uygulamasını durdurdu.
Trump kurumlara, Enflasyon Azaltma Yasası ve altyapı ve istihdamla ilgili başka bir yasa olmak üzere iki yasa yoluyla tahsis edilen fonları durdurma talimatı verdi.
Trump ayrıca ABD’nin rüzgâr çiftliklerinin kiralanmasına son vereceğini ve elektrikli araç “zorunluluğu” olarak adlandırdığı uygulamayı iptal edeceğini söyledi.
Kongre baskını
Kongre Binası’nı basan yaklaşık 1.600 kişinin affı: Trump, 2021 yılında ABD Kongre Binası baskınında tutuklanan yaklaşık 1.600 destekçisi için af çıkardığını duyurdu.
Trump, baskında tutuklananlardan “rehineler” olarak bahsediyordu. En az 600 kişi federal görevlilere saldırmak ya da onları engellemekle suçlandı.
Oath Keepers ve Proud Boys’un cezalarının hafifletilmesi: Trump ayrıca Kongre Binası baskınıyla ilgili olarak kışkırtıcı komplo kurmaktan hüküm giyen aşırı sağcı gruplar Oath Keepers ve Proud Boys üyelerinin cezalarını da hafifletti.
22 yıl hapis cezasına çarptırılan eski Proud Boys lideri Henry “Enrique” Tarrio’nun avukatı da müvekkilinin serbest bırakılmayı beklediğini söyledi.
Çeşitlilik ve toplumsal cinsiyet
Trans bireyler: Trump, ABD’nin yalnızca “erkek ve kadın olmak üzere iki cinsiyeti” tanıyacağını ilan eden bir kararname yayınladı. Bu cinsiyetler değiştirilebilir değildir ve temel ve tartışılmaz gerçekliğe dayanmaktadır.”
Kararname, devlet iletişimleri, sivil hakların korunması ve federal finansmanın yanı sıra cezaevlerine ilişkin transseksüel politikasını, pasaport ve vize gibi resmi belgeleri de etkileyecek.
Çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık (DEI): Aynı kararnamede Trump, “toplumsal cinsiyet ideolojisini” teşvik eden veya destekleyen tüm hükümet programlarını, politikalarını, açıklamalarını ve iletişimlerini sona erdirdi.
Ayrı bir kararnameyle de federal hükümet bünyesindeki tüm “çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık” (DEI) programlarını durdurdu.
ABD’de özellikle son yıllarda okul ve iş yerlerinde kadınların ve azınlıkların haklarını desteklemek için atılan “çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık” adımları, muhafazakarlar tarafından sert dille eleştiriliyordu.
Trump’ın henüz harekete geçmediği konular
Gümrük Tarifeleri
Haftalardır ABD ile bir ticaret savaşına hazırlanan Kanada, Donald Trump’ın göreve gelir gelmez ülkeye uygulamakla tehdit ettiği gümrük vergilerinden şimdilik kurtuldu.
Ancak Trump Pazartesi günü yaptığı açıklamada Kanada ve Meksika’ya yönelik gümrük vergilerinin 1 Şubat’ta başlayabileceğini söyledi ve federal yetkililere Kanada, Meksika ve Çin ile olanlar da dahil olmak üzere ABD’nin ticari ilişkilerini adil olmayan uygulamalar açısından gözden geçirme talimatı verdi.
Trump, Kanada ve Meksika’ya %25, küresel ithalata %10 ve Çin mallarına %60 oranında ithalat vergisi uygulanacağını söylemişti.
Gizli belgeler
Pazar günü düzenlenen bir mitingde Trump, sayısız komplo teorisine konu olan 1963’teki Başkan John F. Kennedy suikastının yanı sıra 1968’de Senatör Robert Kennedy ve sivil haklar lideri Martin Luther King Jr. cinayetleriyle ilgili gizli belgeleri açıklayacağını söyledi.
Kripto paralar
Trump kripto paraları destekledi ve seçilmesi Bitcoin’in değerinin %30 oranında artmasına neden oldu.
Bazıları Trump’ın “tüm Amerikalılara fayda sağlayacak kalıcı bir ulusal varlık” olarak hizmet edeceğini söylediği federal bir “Bitcoin stoku” – ABD’nin altın ve petrol stokuna benzer stratejik bir rezerv – oluşturmak için hızla hareket edeceğine inanıyor.
Kaynak: BBC Türkçe