NATO ittifakında ve küresel piyasalarda Washington’un uzun vadeli politikasına ilişkin belirsizlik sürerken yakınlaşmaya çalışan AB ve Kanada, pazartesi günü güvenlik ve savunma ortaklığı kurdu ve dijital bir ticaret anlaşması için görüşmelere başladı.
Brüksel ve Ottawa arasında 20’ncisi düzenlenen zirve, ABD Başkanı Donald’ın aniden erken ayrılmasıyla gündeme gelen Kanada’daki G7 liderleri toplantısının hemen ardından ve Lahey’deki NATO liderleri zirvesinin arifesinde gerçekleşti.
AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, Kanada Başbakanı Mark Carney ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, zirvenin “güçlü bir siyasi mesaj” olduğunu söyledi.
“Daha da güçlü bağlar kurma konusunda mutabık kaldık,” diyen Costa, iki tarafın stratejik ortaklıklarını “eşi benzeri görülmemiş bir yakınlık düzeyine” taşıyacaklarını söyledi.
Onunla birlikte konuşan Carney, kurallara dayalı uluslararası düzenin “tehdit altında” olduğunu, müttefikler için seçimin ya “nostaljik bir şekilde geriye bakıp eski dünya düzeninin bir şekilde geri dönmesini özlemek ya da amaç ve ortaklıklarla yeni bir düzen inşa etmek” olduğunu söyledi.
“Avrupalı olmayan ülkeler arasında en Avrupalı olan Kanada, öncelikle Avrupa Birliği’ne bakmaktadır.”
AB-Kanada güvenlik ve savunma ortaklığı
Zirvenin ana çıktılarından biri, kriz yönetimi, askeri hareketlilik, deniz güvenliği, siber ve hibrid tehditler ve savunma sanayi iş birliğinin yanı sıra terörle mücadele, yayılmanın önlenmesi, silahsızlanma, uzay politikası ve Ukrayna’ya destek konularında ortak çalışmaya olanak tanıyacak bir Güvenlik ve Savunma Ortaklığı’nın (SPD) imzalanması oldu.
Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan bir AB yetkilisine göre bu, “üçüncü bir ülkeye sunabileceğimiz en kapsamlı çerçeve.”
Anlaşmanın bir parçası olarak Kanada da AB’ye bir savunma temsilcisi gönderecek ve iki taraf ayrıca Kanada ile Avrupa Savunma Ajansı arasında bir idari düzenleme kurulması olasılığını araştırmayı taahhüt ediyor.
Ottawa için bu aynı zamanda AB’nin savunma alımlarına yönelik 150 milyar euroluk SAFE kredi programına erişim için de ilk adım. Ülkenin ortak tedarikte yer alabilmesi ve sanayisinin AB’li üreticilerle aynı düzeyde katılım sağlayabilmesi için ikinci bir ikili anlaşmanın müzakere edilmesi gerekecek.
Von der Leyen Kanada’nın SAFE’ye katılabilmesi için “görüşmeleri hızla başlatma” sözü verdi. Böylece iki taraf “iş birliğimizin nereye daha fazla katma değer sağlayabileceğini ve ortak yatırımları nereye yönlendirmemiz gerektiğini belirleyebilecek.”
Bakan, anlaşmanın temelini oluşturan ana ilkelerin karşılıklılık ve arz güvenliği olacağını söyledi.
Kanada Başbakanı Mark Carney ortaklığın Atlantik’in her iki yakasındaki müttefiklerin NATO bünyesinde kararlaştırılan yeni yetenek gereksinimlerini “daha hızlı ve daha etkin bir şekilde” karşılamalarına yardımcı olacağını söyledi. Kanada’nın mühimmat tedarikini arttırmaya çalışacağını da sözlerine ekledi.
Şu anda savunmaya harcanan her doların yaklaşık dörtte üçü ABD’ye gidiyor ve Carney daha önce bunun “akıllıca olmadığını” söylemişti.
Washington, NATO müttefiklerine ve Rus işgaline karşı kendini savunan Ukrayna’ya verdiği uzun vadeli destek konusunda şüphe uyandırmaya devam ederken, AB’nin İngiltere’den sonra bir ay içinde kurduğu bu tür ikinci ortaklık.
Bu karar, müttefiklerin savunma harcamaları hedefini gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 2’sinden yüzde 5’ine çıkarmayı kabul edecekleri Lahey’deki NATO liderleri zirvesinin arifesinde alındı.
Yeni dijital ticaret anlaşması
ABD ile yaşanan ticari gerilimlerinin ortasında, AB ve Kanada ortak bildirilerinde CETA serbest ticaret anlaşmasının başarısını memnuniyetle karşıladı. Anlaşma 2017’den bu yana yürürlükte ve von der Leyen 2023 yılında Atlantik’in iki yakası arasında 123 milyar euroluk ticaret yaratacağına dikkat çekti.
“CETA, serbest ve adil ticaretin gücünün güçlü bir sembolüdür,” diyen von der Leyen, AB ile Kanada arasındaki tarifelerin yüzde 98’inin sıfır olduğunu da sözlerine ekledi.
2023 Dijital Ortaklığı ve CETA’yı temel alan iki blok, Dijital Ticaret Anlaşması müzakerelerini resmen başlattı. Yeni anlaşmanın veri akışını kolaylaştırması ve yapay zeka, çevrimiçi platform düzenlemesi, siber güvenlik ve dijital standartlar konularında işbirliğini derinleştirmesi bekleniyor.
Ortak açıklamaya göre, her iki taraf da çevrimiçi platformları daha güvenli ve daha kapsayıcı hale getirmek için düzenleyici çerçevelerini uyumlu hale getirmeyi, yapay zeka sistemleri geliştirmeyi ve Atlantik’in her iki yakasındaki vatandaşlar ve işletmeler arasındaki etkileşimleri kolaylaştırmak için birlikte çalışabilir dijital kimlikler oluşturmayı hedefliyor.
Ayrıca “Yapay Zeka Fabrikaları” ve yüksek performanslı bilgi işlem altyapısının birbirine bağlanması da dahil olmak üzere yapay zeka inovasyonu konusunda ortak çalışmaları hızlandırmayı planlıyorlar.
Görüşmeler, AB’nin dijital diplomasisini arttırdığı bir döneme denk geliyor. Bu ayın başlarında Teknoloji Komiseri Henna Virkkunen, bloğun teknoloji geliştirme ve düzenlemede güvenilir müttefiklerle derinleştirilmiş iş birliği çağrısında bulunan Küresel Dijital Stratejisini sundu. Komisyon, gizlilik savunucularının kişisel verilere yönelik potansiyel riskler konusunda uyarılarına rağmen Singapur ve Güney Kore ile benzer dijital ticaret anlaşmaları imzaladı.
İlk AB-Kanada Dijital Ortaklık Konseyi’nin bu yılın sonlarına doğru gerçekleştirilmesi bekleniyor.
Kaynak: Euro news
