Birleşik Krallık İçişleri Bakanı Priti Patel’in geçen hafta WikiLeaks kurucusu Julian Assange’ın ABD’ye iadesini resmen emretmesinden bu yana dünyanın dört bir yanındaki basın özgürlüğü savunucuları harekete geçti.
Assange Defense, ABD Başsavcısı Merrick Garland ve Başkan Joe Biden’a iade talebini geri çekmeleri ve Assange’a yönelik suçlamaları düşürmeleri için baskı yapmak üzere ulusal ve uluslararası bir kampanya düzenliyor.
Assange’a yöneltilen ve 17’si meşhur Casusluk Yasası kapsamındaki suçlamalar, ABD’nin savaş suçlarını ifşa eden gazetecinin 175 yıl hapis cezası almasına neden olabilir.
Assange hakkındaki iddianame WikiLeaks’in 2010-2011 yıllarında ABD’nin Irak, Afganistan ve Guantánamo’daki askeri cezaevinde işlediği savaş suçlarını ifşa etmesine dayanıyor. Bu ifşaatlar arasında Irak Savaşı ile ilgili 400.000 saha raporu; Iraklı sivillerin bildirilmeyen 15.000 ölümü; ve ABD ordusunun “tutukluları kötü şöhretli bir Iraklı işkence timine teslim etmesinin” ardından Irak güçleri tarafından işlenen sistematik tecavüz, işkence ve cinayetler yer alıyordu. WikiLeaks ayrıca koalisyon güçlerinin ABD ordusunun itiraf ettiğinden daha fazla sivil kayıp verdiğine dair 90.000 rapor içeren Afgan Savaş Günlüklerini de ifşa etmiştir. Ayrıca 150 masum insanın yıllarca orada tutulduğunu gösteren ve Cenevre Sözleşmeleri ile İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Aşağılayıcı Muamele ya da Cezaya Karşı Sözleşme’yi ihlal ederek 800 erkek ve erkek çocuğa işkence ve kötü muamele yapıldığını belgeleyen 779 gizli rapordan oluşan Guantánamo Dosyalarını da ifşa etti.
WikiLeaks ayrıca 2007 yılında ABD Ordusuna ait bir Apache helikopterinin Bağdat’ta silahsız sivilleri nasıl hedef aldığını ve üzerlerine nasıl ateş açtığını belgeleyen meşhur “Collateral Murder” videosunu da yayınladı. Videoda en az 18 sivil öldürülmüştü. Ölenler arasında iki Reuters muhabiri ve yaralıları kurtarmaya gelen bir insan da vardı. İki çocuk da yaralıydı. Ardından, bir ABD tankı cesetlerden birinin üzerinden geçerek onu ikiye ayırdı. Bu video, Cenevre Sözleşmeleri ve ABD Ordusu Saha El Kitabı tarafından yasaklanan üç ayrı savaş suçunun kanıtlarını içeriyor.
Çeşitli sivil özgürlükler ve insan hakları örgütlerinin Ekim 2021‘de Garland’dan Assange aleyhindeki davayı düşürmesini istediklerinde açıkladıkları gibi, Assange’ın yargılanması Birinci Anayasa Değişikliği’nin basın özgürlüğüne yönelik önemli bir tehdit oluşturmaktadır.
Assange Defense’in eş başkanları Noam Chomsky, Daniel Ellsberg ve Alice Walker, Patel’in iade kararına tepki olarak, “Birleşik Krallık’ın Julian Assange’ı kendisine suikast planlayan ülkeye iade etme kararı – kamu yararına doğru bilgileri yayınladığı için onu 175 yıl hapsetmek isteyen ülkeye – bir iğrençliktir” diye yazdılar. “ABD hükümeti, saygıdeğer Anayasasının hükümetin hoşlanmadığı gazeteciliği korumadığını ve kamu yararına doğru bilgileri yayınlamanın yıkıcı, suç teşkil eden bir eylem olduğunu savunuyor. Bu argüman sadece gazetecilik için değil, demokrasinin kendisi için de bir tehdittir.”
Freedom of the Press Foundation İcra Direktörü Trevor Timm, Assange’ın ABD’ye iade edilmesi ve hakkındaki suçlamalardan mahkum edilmesi halinde, “gizli bilgi almanın, daha fazla bilgi için kaynak istemenin ve bazı gizli bilgi türlerini yayınlamanın potansiyel olarak suç haline geleceği” uyarısında bulundu. Timm, “Gazeteciler elbette tüm bu faaliyetleri düzenli olarak gerçekleştirirler” dedi.
Ayrıca, Birleşmiş Milletler işkence özel raportörü Nils Melzer’e göre Assange on yılı aşkın bir süredir İngiltere’de tutuklu bulunduğu sırada psikolojik işkenceye maruz kalmıştır. Aralık 2021’de Melzer, “Birleşik Krallık ona kelimenin tam anlamıyla ölümüne işkence ediyor” şeklinde bir tweet attı.
10 Haziran’da, kendilerini “Assange için Doktorlar” olarak adlandıran 300’den fazla doktor, psikiyatrist ve psikolog Patel’e Assange’ın “kötüleşen sağlığının” onu iade etmeyi “tıbbi ve etik olarak kabul edilemez” hale getirdiğini yazdılar.
Kısa bir süre önce Julian ile hapishanede evlenen Stella Assange, Patel’in kararını “basın özgürlüğü ve İngiliz demokrasisi için kara bir gün” olarak nitelendirdi. Associated Press’e şunları söyledi: “Julian yanlış bir şey yapmadı. Hiçbir suç işlemedi ve suçlu da değil. O bir gazeteci ve yayıncı ve işini yaptığı için cezalandırılıyor” dedi.
Ancak Birleşik Krallık yetkilileri Assange’ın sağlığını ve kovuşturulmasının adaletsizliğini göz ardı ederek ABD’nin kendisine “uygun şekilde” davranacağında ısrar ettiler. İngiltere İçişleri Bakanlığı Assange’ın iadesini emreden 17 Haziran tarihli açıklamasında şunları yazdı
Bu davada, Birleşik Krallık mahkemeleri Bay Assange’ın iadesinin baskıcı, adaletsiz veya sürecin kötüye kullanılması olacağına karar vermemiştir. Ayrıca, iadenin adil yargılanma hakkı ve ifade özgürlüğü de dahil olmak üzere insan haklarıyla bağdaşmayacağını ve ABD’deyken sağlığı da dahil olmak üzere uygun şekilde muamele göreceğini tespit etmişlerdir.
Ancak üç hafta süren bir kanıt duruşmasının ardından, Birleşik Krallık Bölge Yargıcı Vanessa Baraitser Ocak 2021’de Assange’ın ABD’ye iade edilmesi halinde, ruhsal durumu ve ABD hapishanelerindeki ağır hapsedilme koşulları nedeniyle muhtemelen intihara teşebbüs edeceğine karar verdi.
Assange’ın şimdi Patel’in kararına itiraz etmek ve Baraitser’in Assange’ın iade duruşmasında gündeme getirdiği diğer konulardaki kararlarını bozması için Yüksek Mahkeme’ye başvurmak üzere 1 Temmuz’a kadar süresi var. Bu konular şunlardır:
- ABD-İngiltere iade anlaşması siyasi bir suçtan dolayı iadeyi yasaklamaktadır ve “casusluk” siyasi bir suçtur;
- ABD’nin talebi Assange’ın siyasi görüşlerine dayandığı için iade yasaktır;
- İade talebi iyi niyetle değil siyasi bir saikle yapıldığı için sürecin kötüye kullanılmasıdır;
- Çok fazla zaman geçtiği için iade baskıcı veya adaletsiz olacaktır;
- Assange’a yöneltilen suçlamalar, hem ABD’de hem de Birleşik Krallık’ta suç teşkil etmeyen eylemleri kapsadığı için “çifte suçluluk testine” uymamaktadır; ve
- Suçluların iadesi, Assange’ın ifade özgürlüğü ve adil yargılanma haklarının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ndeki insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağını da ihlal edecektir.
- Assange ayrıca, Ekvador Büyükelçiliği’nde sığınma hakkı altında bulunduğu sırada CIA’in kendisini kaçırma ve suikast düzenleme planını da temyizde gündeme getirecek.
Assange, Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi ve Yargıtay’a yaptığı temyiz başvurularını kaybederse, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurabilir. Temyiz süreci aylar hatta yıllar sürebilir.
ABD ilk kez bir gazeteciyi ya da medya kuruluşunu gizli bilgileri yayınladığı için yargılıyor. Julian Assange’ın iadesi, yargılanması ve mahkum edilmesi araştırmacı gazetecilik açısından korkutucu sonuçlar doğuracaktır. The Guardian’ın yayın kurulu 17 Haziran’da şunları yazdı: “Bu eylem potansiyel olarak dünyanın herhangi bir yerindeki gazetecilerin Washington tarafından gizli kabul edilen bilgileri ifşa ettikleri için ABD’ye iade edilmelerine kapı açıyor.”
Truthout.org’da yayımlanan Marjorie Cohn’un yazısından çevrilmiştir.
