İnsan hakları örgütlerinin Hollanda devletine açtığı davada, Lahey’deki temyiz mahkemesi, “F-35 İsrail’in Gazze’deki uluslararası hukuk ihlallerinde kullanıldığından, yedek parça tedariki durmalı” dedi. Hükümet, karara Yüksek Mahkeme’de itiraz edecek.
Hollanda’daki insan hakları örgütlerinin İsrail’e F-35 savaş uçağı parçaları ihracatının Gazze’deki savaş suçlarına ortaklık teşkil ettiği için durdurulması talebiyle başlattığı hukuki mücadele 2.5 ay sonra meyve verdi. Açılan davanın alt mahkemeden ret yanıtı alması üzerine gidilen temyiz mahkemesi, “Hollanda, İsrail’in Gazze Şeridi’nde kullandığı F-35’ler için parça teslimatını durdurmalı” dedi.
‘TARAF OLUNAN HAK HUKUK SÖZLEŞMELERİ, ZORUNLULUK YARATIYOR’
İnsan hakları örgütlerinin ‘İsrail savaş uçaklarına yedek parça tedarikinin, İsrail’in Gazze Savaşı’nda uluslararası hukuk ihlallerine katkıda bulunduğu’ gerekçesiyle Hollanda devletine açtıkları davanın temyizine bakan Lahey’deki mahkeme, tedarikin durdurulması talebini haklı buldu:
“İhraç edilen F-35 parçalarının uluslararası insancıl hukukun ciddi ihlallerinde kullanılması riskinin aleni olduğu inkar edilemez. İsrail’in saldırıları, aralarında binlerce çocuğun da bulunduğu sivilleri orantısız şekilde öldürüyor.”
“Hollanda, taraf olduğu çeşitli uluslararası sözleşmeler uyarınca, insancıl savaş hukukunun ciddi şekilde ihlal edilme riskinin aleni olduğu durumlarda askeri teçhizatın ihracatını yasaklamak zorunda. Bu da Hollanda’dan İsrail’e hiçbir F-35 parçasının ihraç edilemeyeceği anlamına geliyor.”
KARARIN TEBLİĞİNDEN İTİBAREN 7 GÜN İÇİNDE UYGULANMASI MECBURİYETİ
“Mahkeme, devlete, F-35 parçalarının nihai varış noktası İsrail’e tüm aktüel ihracatını ve transitini durdurmasını emrediyor” denilen kararın tebliğden itibaren 7 gün içinde uygulanması mecburiyeti var. Yüksek Mahkeme’ye itiraz süreci sırasında kararın ertelenmesini talep eden hükümet avukatları, ret yanıtı aldı.
Karara göre Hollanda Dış Ticaret Bakanlığı’nın, İsrail’e F-35 savaş uçağı parçalarının satışına imkan veren 2016 tarihli ihracat lisansını durdurması gerekiyor.
HOLLANDA, AMERİKAN PARÇALARININ AVRUPA‘DAKİ DAĞITIMCILARINDAN BİRİ
Hollanda’da bir depoda bulunan ABD‘ye ait F-35 parçaları, ihracat anlaşmaları yoluyla İsrail dahil birçok ortağa gönderiliyor. Oxfam’ın başını çektiği insan hakları örgütlerine göre “Hollanda bunu yaparak İsrail’in Gazze Savaşı’ndaki savaş suçlarına ortak oluyor”.
ALT MAHKEME SİYASİ KARRALARA KARIŞMAMAYI SAVUNMUŞTU
Aralık ayında Lahey’deki bölge mahkemesi, parça tedarikinin yargının müdahale etmemesi gereken siyasi bir karar olduğuna hükmetmişti. Alt mahkeme kararında “Bakanların yaptığı değerlendirmeler büyük ölçüde siyasidir ve siyasi doğaya sahiptir, yargıçlar ise bakanlara büyük ölçüde özgürlük bırakmalıdır” denilmişti.
HÜKÜMETE GÖRE TESLİMATLARA MÜDAHALE YETKİSİ YOK
Hollandalı yetkililer, bunun, ABD’nin F-35 programının tüm ortaklarına parça sağlama operasyonunun bir parçası olduğunu, dolayısıyla teslimatlara müdahale yetkilerinin olup olmadığının bile belli olmadığını söylemişti.
Hükümet avukatları, Hollandalı yetkililerin Hollanda’daki depodan İsrail’e parça tedarik etmese bile, İsrail’in bunları başka yerden kolaylıkla temin edebileceğini savunmuştu.
ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NDAKİ SOYKIRIM DAVASI, GİDİŞATI DEĞİŞTİRDİ
Hollanda yargısının ilk kararı ile temyiz kararı arasında Güney Afrika, İsrail’e karşı Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım davası açtı. BM’nin en üst mahkemesi olan ve devletler arasındaki anlaşmazlıklara karar veren Uluslararası Adalet Divanı, ara kararında, İsrail’in Gazze’de soykırım işleyip işemediğine karar verme yetkisinin olduğunu söyleyip İsrail’den “Gazze’deki soykırım eylemlerini önlemek için mümkün olan her şeyi yapmasını” istedi.
Kaynaklar: France 24, AA, Reuters, Dış Haberler
