Honduras’ta Özgürlük ve Yeniden Kuruluş Partisi (LIBRE) devlet başkanlığı adayı Xiomara Castro de Zelaya, 28 Kasım seçimlerini büyük bir farkla kazanmış görünüyor. Resmi sonuçlar henüz açıklanmasa da, kendisini “demokratik sosyalist” olarak adlandıran Castro, oyların yarıdan fazlası sayıldığında en yakın rakibine 20% fark atıyor.
Son verilere göre yarıdan fazlası sayılmış olan oyların 53.45 Castro’ya giderken, mevcut iktidar partisi Milli Parti’nin adayı Azfura Zablah yüzde 34 oy alabildi. Zablah Salı akşamı Castro’nun zaferini kabul etti. Çarşamba gecesi de görev dönemi sona eren mevcut Devlet Başkanı Juan Orlando Hernandez, Honduras televizyonunda yayımlanan bir konuşmasıyla Castro’yu seçim zaferinden dolayı tebrik etti.
Seçim komisyonu başkanı Kelvin Aguirre, seçimlere yüzde 63.44 ile “tarihi yüksek düzeyde” katılım olduğunu bildirdi.
United World International haber ve analiz portalında Yunus Soner imzasıyla çıkan analize göre, Pazar akşamı Castro seçim zaferi konuşmasını yaparken Honduras’ın farklı şehirlerinde insanlar sonuçları kutlamak için sokaklara döküldü. Castro ise konuşmasında “Teşekkürler halkımız. 12 yıllık acı ve gözyaşı dönemi kapandı. Şehitlerimizi boşuna vermedik. Şimdi yeni bir dönem başlatıyoruz, refah dönemi, dayanışma dönemi. Bu dönemde hiçbir ayrım yapmaksızın tüm kesimlerle diyalog içinde olacağız.”
CASTRO, ABD’NİN DEVİRDİĞİ BAŞKANIN EŞİ
Castro “12 yıl” ifadesiyle, eşi Manuel Zelaya’nın 2009 yılında ABD destekli bir darbeyle iktidardan indirilmesine gönderme yaptı. Honduras’ı Venezuela’nın önderliğinde kurulan, Latin Amerika’nın birliğini amaçlayan Bolivarcı İttifak’a üye yapan ve ülke için yeni bir anayasa girişimi başlatan Manuel Zelaya, hükümetinin 2. yılında devrilmişti.
Ancak siyasi mücadeleyi bırakmayan Zelaya, son dönemde LIBRE’nin Ulusal Koordinatörüydü ve Castro’nun kampanyasına aktif destek verdi.
ZAFERE GİDEN YOL
Xiomara Castro de Zelaya, 2006 ile 2009 yılları arasında Devlet Başkanı’nın eşi olarak siyasete yakın oldu. Manuel Zelaya’nın maruz kaldığı darbe sonrası siyasi olarak ön plana çıktı, darbe karşıtı kitlesel protestoları örgütledi ve mitinglerin en önünde yer aldı.
Castro ardından Halk Direnişi hareketinin başına geçti, kısa süre sonra LIBRE partisinin kuruluşuna önderlik etti ve 2013 yılında partinin başkanlık adayı oldu. Ancak Milli Parti adayını yenemedi.
2017 yılında tekrar seçim kampanyasına girişti, bu kez muhalefet cephesinin Devlet Başkan Yardımcısı adayı olarak. Kendisinin de desteklediği muhalefet adayı Salvador Nasralla, Milli Parti’nin adayına oldukça kuşkulu bir şekilde yenildi. Oyların sayımında Nasralla büyük farkla önde giderken birden tüm Honduras’ta elektrikler kesildi ve sayım 24 saat boyunca durdu. Oyların sayımı tekrar başladığında Milli Parti adayı birden bire öne geçmişti.
2021 seçimlerinde de Milli Parti, açıklanan sonuçlara rağmen seçimleri kazandığını ilan etti, ancak sonuçlardaki fark ve ülkenin tüm kesimlerinin Castro’yu tebrik etmesiyle sonucu kabullenmek zorunda kaldı.
KAMPANYANIN ANA TEMALARI
Ülkedeki yoksulluk ve neden olduğu ABD’ye yönelen göç, uyuşturucu ticareti, yolsuzluk ve önceki seçimlerdeki hileler mevcut seçim kampanyasının ana temalarını oluşturdu.
Bu seçimlerle görevi sona eren Devlet Başkanı’nın kardeşi Tony Hernandez ABD’de uyuşturucu ticaretinden dolayı 30 yıl hapis cezasına mahkum edildi.
Castro ise kampanya esnasında, Honduras’ı “neoliberalizmin, uyuşturucu diktatörünün ve yolsuzluğun sürüklediği uçurumun eşiğinden kurtaracağını” vaat etti.
Seçimlerden bir ay önce United World International’a röportaj veren Manuel Zelaya da, “Neoliberalizmin bittiğini, ülkesinin artık devlet planlamasına geçeceğini” öne sürmüştü.
İDDİALI BİR HÜKÜMET PROGRAMI: “DEMOKRATİK SOSYALİST DEVLETİN İNŞASI”
Xiomara Castro de Zelaya, seçimler öncesinde “Honduras’ın yeniden inşası için Hükümet Programı” açıkladı. Ve bu program oldukça iddialı.
Programın birinci maddesinin başlığı, “Demokratik sosyalist bir devletin inşası”. Castro hükümetinin ilk gününde bir Kurucu Meclis’in seçimlerini ilan edeceğini duyuruyor. Meclisin amacı, “yeni bir toplumsal uzlaşı” sağlamak ve yeni bir anayasa hazırlamak.
Doğrudan demokrasi, yani programa göre “örgütlü halkın” referandumlar aracılığıyla düzenli olarak yönetime katılması, Castro’ya göre hükümetinin “temel dayanağı” olacak.
NEOLİBERALİZME SON VE PLANLI EKONOMİYE GEÇİŞ
Ekonomi politikasında da Castro, piyasa güçlerine sınırlayan ve sosyalist ekonomiye yöneliş işareti veren bir dizi öneride bulunuyor. Devlete ait şirketlerin yeniden güçlendirilmesi, Sosyal ve Ekonomik Kalkınma Planlaması bakanlığının kurulması, tarım ve kayıtdışı sektörleri doğrudan desteklemek amacıyla BANADESA adlı devlet bankasının tekrar hayata döndürülmesi, dış borcun yeniden müzakere edilmesi ve istihdam yaratmak amacıyla “büyük finansal sermayenin vergilendirilmesi”, Castro’nun önerilerinden bazıları.
Üstelik Castro bu faaliyetleri iktidarının ilk 100 gününde hayata geçirmeyi vaat ediyor!
DIŞ POLİTİKADA RADİKAL ADIMLAR
Hükümet programı, dış politikada da Honduras’a yeni bir yönelim öneriyor. Temeline “ulusal egemenliği savunma ve uluslararası dayanışmanın” oturtulduğu programın birinci maddesi: Taiwan yerine Çin Halk Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkiler kurmak.
Halihazırda Honduras’ın Çin Halk Cumhuriyeti ile diplomatik ve resmi ilişkileri bulunmuyor.
Görev süresi sona eren Devlet Başkanı Hernandez de Kasım ayı başında Taiwan’ı ziyaret etmiş, Çin basını ise Taiwanlı yazılımcıların sosyal medya üzerinden Honduras seçimlerine müdahale etmeye çalıştığını öne sürmüştü.
Program dış politikayı genel olarak, Latin Amerika’nın birliğinin sembol isimlerinden Simon Bolivar ve Fransisco Morazan çizgisinde sürdürmeyi öneriyor. Castro’ya göre Honduras diplomasisi “kıtanın birliğinin unsuru olarak Orta Amerika’nın entegrasyonunu ilerletecek.”
Somut önerilerden biri ise, Orta Amerika ülkelerinin diplomatik misyonlarını birleştirmesi.
LATİN AMERİKA SOLU ZAFERİ SELAMLADI
Xiomara Castro de Zelaya’nın seçim zaferi Latin Amerika’nın sol hükümetleri tarafından coşkuyla karşılandı.
Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, “Büyük Vatan (Latin Amerika’nın bütünü için kullanılan yaygın kavram) Honduras’ta demokrasi ve barışın zaferini kutluyor” dedi.
Küba Devlet Başkanı Diaz-Canel Bermudez, “Manuel Zelaya’ya karşı 12 yıl önce düzenlenen darbeden sonra Honduras halkı zaferi sandıkta kazandı. Latin Amerika ve Karayipler sizinle kutluyor, Honduras!” mesajını yayımladı.
Kendisi de ABD destekli bir darbeye maruz kalan eski Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales, “seçimler halkın Yanki darbeciliğine karşı zaferidir” mesajını yayımladı.
Xiomara Castro de Zelaya’nın seçim zaferi, sosyalizm kavramını Latin Amerika’nın daha da gündemine getirdi. 10 milyon nüfuslu Honduras, ABD-Çin ilişkilerinde bile bir dönüm noktası oluşturmaya aday.
Eşinin benzer bir programı uygulamaya çalışırken 12 yıl önce bir darbeye maruz kaldığı hatırlanırsa, Castro’nun iddialı girişimi ne kadar hayata geçirebileceği merak konusu.
Kaynak: Cumhuriyet
