17 Kasım tarihi, 1967-1974 Yunan askeri cuntasının halk tarafından reddedilişinin büyük bir göstergesidir ve 1973 Atina Politeknik Ayaklanması olarakta anılır.
1973’te Yunanistan’da ne oldu?
Ayaklanma aslında 14 Kasım 1973’te başladı ve açık bir cunta karşıtı ayaklanmaya dönüştü. Politeknik’in kapılarını bir tankın yıkması ile başlayan bir dizi olayın ardından 17 Kasım sabahının erken saatlerinde birçok öğrencinin hayatını kaybettiği polis ve ordunun saldırısı ile sona erdi.
21 Nisan 1967’den bu yana Yunanistan, sivil hakları ortadan kaldıran, siyasi partileri kapatan ve siyasileri ve vatandaşları siyasi inançlarına göre sürgüne gönderen, hapse atan ve işkence eden bir rejim olan ordunun diktatörce yönetimi altındaydı.
Siyasetin her yönünü kontrol etmeye çalışan cunta, 1967’den beri üniversitelerde öğrenci seçimlerini yasaklayarak, öğrencileri zorla askere alarak ve ulusal öğrenci birliğine seçilmemiş öğrenci birliği liderlerini dayatarak öğrenci sendikacılığına müdahale etmişti. Bunlar 1970 yılında İtalya Cenova’da cuntaya karşı bir protesto eylemi olarak intihar eden jeoloji öğrencisi Kostas Georgakis gibi öğrenciler arasında cunta karşıtı görüş ve eylemlilikler ortaya çıkmasına sebep oldu. Bu istisna dışında, cuntaya karşı ilk toplu kamu eylemi 21 Şubat 1973’te öğrencilerden geldi.
21 Şubat 1973’te hukuk öğrencileri greve gittiler ve Atina’nın merkezindeki Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin binalarına barikat kurdular ve “huzur bozucu gençlerin” zorla askere alınmasını öngören yasanın yürürlükten kaldırılmasını talep ettiler. Akranları zorla askere alınmıştı. Polise müdahale emri verildi ve çok sayıda öğrencinin polis vahşetine maruz kaldığı bildirildi. Hukuk Fakültesi’ndeki olaylar genellikle Politeknik ayaklanmasının başlangıcı olarak anılır.
14 Kasım 1973’te öğrenciler, cuntaya karşı gösteri yapmak için Atina Politeknik’te toplanmaya başladılar. Patras ve Selanik’teki kampüslerin işgali ile koordine edilen bu gösteri, her geçen gün daha fazla insanın katılmasıyla güçlenen bir öğrenci isyanına dönüştü.
16 Kasım’da öğrenciler ve diğer göstericiler Politeknik’ten Syntagma meydanına yürümek istediler ancak polis tarafından durduruldular.
17 Kasım sabahı saat 2’de, tanklara Politeknik’teki öğrenci isyanını bastırmaları emredildi. 2:15’te bir grup öğrenci teslim olmak için pazarlık yapmak üzere dışarı çıktı ve kampüsü boşaltmak için yarım saat istedi. Görevli memurlar onlara sadece on beş dakika vereceklerini söylediler ama on dakika bile beklemediler. Sabah saat 3’te bir tank politeknik binasının kapısını yıkması ile polis ve ordu kampüsü bastı. Kapının yere çakılmasıyla öğrenciler kaçmak için dışarı fırladı ve sopalarla dövülerek tutuklandı. En az 34 gösterici öldürüldü. Ancak birçok rapor sayının çok daha yüksek olduğunu iddia ediyor.
17 Kasım, tüm eğitim kurumları için Yunanistan’da tatil ilan edildi.
Greek City Times – ”November 17, 1973: Athens Polytechnic uprising” , https://greekcitytimes.com/2021/11/17/november-17-polytechnic-uprising-2/
Çeviren : Mert Kılık