Dev buz tabakaları, okyanus akıntıları ve donmuş toprak bölgeleri geri dönüşü olmayan değişim noktasını çoktan geçmiş olabilir.
Önemli bir araştırmaya göre, iklim krizi dünyayı çok sayıda “felaket” devrilme noktasının eşiğine getirmiştir.
İnsanlığın bugüne kadar neden olduğu 1.1C’lik küresel ısınma nedeniyle beş tehlikeli devrilme noktasının çoktan aşılmış olabileceğini gösteriyor.
Bunlar arasında Grönland’ın buz örtüsünün çökerek deniz seviyesinde büyük bir yükselmeye yol açması, Kuzey Atlantik’teki önemli bir akıntının çökerek milyarlarca insanın gıda için bağımlı olduğu yağmurun kesilmesi ve karbon zengini permafrostun aniden erimesi yer alıyor.
Analizde, şu anda beklenen minimum artış olan 1.5C’lik ısınmada, beş devrilme noktasından dördünün mümkün olmaktan çıkıp muhtemel hale geldiği belirtildi. Ayrıca 1.5C’de, geniş kuzey ormanlarındaki değişiklikler ve neredeyse tüm dağ buzullarının kaybı da dahil olmak üzere beş devrilme noktası daha mümkün hale geliyor.
Araştırmacılar toplamda 16 devrilme noktası için kanıt bulurken, bilim insanlarının tahminlerine göre son altısının tetiklenmesi için en az 2C’lik küresel ısınma gerekiyor. Devrilme noktaları birkaç yıldan yüzyıllara kadar değişen zaman ölçeklerinde etkili olacaktır.
Araştırmacılar, “Dünya, 1C küresel ısınmanın ötesinde ‘güvenli’ bir iklim durumunu terk etmiş olabilir” sonucuna vararak, tüm insan uygarlığının bu seviyenin altındaki sıcaklıklarda geliştiğini belirtti. Bir devrilme noktasının geçilmesi genellikle diğerlerinin tetiklenmesine yardımcı olarak basamaklar oluşturabilir. Ancak bu konu halen araştırılmaktadır ve analize dahil edilmemiştir; bu da analizin minimum tehlikeyi ortaya koyabileceği anlamına gelmektedir.
Çalışma ekibinde yer alan Potsdam İklim Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Prof Johan Rockström şunları söyledi: “Dünya 2-3C küresel ısınmaya doğru ilerliyor.
Dünya ısındıkça iklimin devrilme noktası riski de hızla artıyor
Devrilme noktası sıcaklığını geçmek için gereken tahmini küresel ısıtma aralığı:
“Bu durum Dünya’yı, dünyanın dört bir yanındaki insanlar için felaket olacak çok sayıda tehlikeli devrilme noktasını geçme rotasına sokuyor. Dünya’da yaşanabilir koşulları korumak ve istikrarlı toplumları mümkün kılmak için, devrilme noktalarının aşılmasını önlemek üzere mümkün olan her şeyi yapmalıyız.”
Araştırmanın başyazarlarından Exeter Üniversitesi’nden Dr. David Armstrong McKay ise şunları söyledi “Bu gerçekten endişe verici. Kederlenmek için nedenler var ama umutlanmak için de nedenler var.
“Bu çalışma, Paris Anlaşması’nın 1.5C hedefinin neden bu kadar önemli olduğunu ve bunun için mücadele edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
“Bunu söylemiyoruz, çünkü muhtemelen bazı devrilme noktalarına ulaşacağız, her şey kaybedildi ve oyun bitti. 1,5C’nin ötesinde durduğumuz her bir derecenin kesri, daha fazla devrilme noktasına ulaşma olasılığını azaltıyor.”
Son zamanlarda yapılan araştırmalar, Amazon yağmur ormanlarında istikrarsızlık belirtileri olduğunu göstermiştir; bu ormanın kaybı, küresel iklim ve biyolojik çeşitliliğin yanı sıra Grönland buz tabakası ve bilim adamlarının Atlantik meridyenel devrilme sirkülasyonu (Amoc) olarak adlandırdığı Gulf Stream akıntıları üzerinde “derin” etkilere sahip olacaktır.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin yakın tarihli bir raporunda, 2C’lik küresel ısınmayla birlikte iklimin devrilme noktalarını tetikleme riskinin yüksek olduğu belirtildi.
Science dergisinde yayınlanan analizde, geçmişteki devrilme noktaları, iklim gözlemleri ve modelleme çalışmaları üzerine daha önce yapılmış 200’den fazla çalışma değerlendirildi. Devrilme noktası, küresel ısınma sona erse bile bir iklim sisteminde durdurulamaz bir değişime yol açan bir sıcaklık eşiğinin geçilmesidir.
Belirlenen dokuz küresel devrilme noktası şunlardır: Grönland, Batı Antarktika ve Doğu Antarktika buz tabakalarının iki bölümünün çökmesi, Amoc’un kısmen ve tamamen çökmesi, Amazon’un geri dönüşü, permafrost çöküşü ve Kuzey Kutbu’ndaki kış deniz buzu kaybı.
Amazon’un devrilme noktasına ilişkin değerlendirme, ormansızlaşmanın etkilerini içermemektedir. Armstrong McKay, “Isınma ve ormansızlaşmanın birleşimi bunu çok daha erken getirebilir” dedi.
Tropikal mercan resiflerinin yok olması ve Batı Afrika musonundaki değişiklikler de dahil olmak üzere yedi devrilme noktasının daha ciddi bölgesel etkileri olacaktır. Halen üzerinde çalışılan diğer potansiyel devrilme noktaları arasında okyanus oksijeninin kaybı ve Hint yaz musonundaki büyük değişimler yer alıyor.
Bilim insanları bir devrilme noktasının aşılmasını, minimum sıcaklık eşiği geçildiğinde “olası” ve merkezi eşik tahmininin ötesinde “muhtemel” olarak tanımlıyor.
Münih Teknik Üniversitesi’nden Prof Niklas Boers şunları söyledi: “Bu inceleme, Dünya’nın potansiyel devrilme unsurları konusunda zamanında yapılmış bir güncellemedir ve daha fazla ısınma altında devrilme olayları tehdidi gerçektir.”
Stocker, kritik sıcaklık eşiklerini daraltmak için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu ve mevcut tahminlerin oldukça belirsiz olduğunu da sözlerine ekledi.
Bern Üniversitesi’nden Prof Thomas Stocker ise şunları söyledi “Devrilme noktalarına ilişkin bilim henüz tamamlanmadı – daha yeni başladı – ve hangi devrilme noktası için hangi ısınma seviyesinin kritik olduğu sorusunu ele almak için çok daha iyi modellere ihtiyaç var.”
Mayıs ayında İsviçre hükümeti tarafından iklimin devrilme noktalarına ilişkin özel bir IPCC raporu önerildi.
Analizin ortak yazarlarından Exeter Üniversitesi’nden Prof Tim Lenton şunları söyledi: “2008 yılında devrilme noktalarını ilk kez değerlendirdiğimden bu yana, liste büyüdü ve oluşturdukları riske ilişkin değerlendirmemiz önemli ölçüde arttı.
“Yeni çalışmamız, dünyanın ekonomiyi karbondan arındırma sürecini radikal bir şekilde hızlandırması gerektiğine dair ikna edici kanıtlar sunuyor. Bunu başarmak için olumlu sosyal devrilme noktalarını tetiklememiz gerekiyor.”
Kaynak: The Guardian’dan Gaste Avrupa için Nihal Kalender tarafından çevrildi.
