Evo Morales (Aymara) Amerika kıtasının en tanınmış yerli liderlerinden biri. Ancak Bolivya’yı dekolonize eden başarılarının pek çoğu anlatılmıyor. İşte Evo’nun en büyük başarılarından en önemli 5 tanesi:
- 2006 yılında Evo Bolivya’nın doğal gazını kamulaştırdı. 2008’de lityumu kamulaştırdı. Komüniter ekonomisinin bir parçası olarak Evo, lityum, gıda, beton ve süt üretimi için devlet tarafından yönetilen şirketler kurdu. Elde edilen gelirle kadınlar, öğrenciler ve yaşlılar için refahı üç katına çıkardı.
”Buraya… Bolivya devletinin yeni anayasasına uygun olarak daha önce devlete ait olan tüm hidroelektrik santrallerini kamulaştırmak için geldik. Temel hizmetler özel bir işletme olamaz. Tüm Bolivyalılar için enerjiyi, ışığı geri kazanıyoruz.” - Yine 2006 yılında Evo, 2009 yılında kabul edilen çok uluslu bir anayasanın yazılması için bir kurucu meclis çağrısında bulundu. Çok ulusluluk, Yerlilerin özerk yönetimlerini ve hukukunu tanır. Bu çerçevede Evo hükümeti 2012’de tüm hükümet çalışanlarının bir Yerli dilini öğrenmesi gerektiğine dair bir yasa çıkardı.
- Bolivya eskiden Güney Amerika’nın en fakir ülkesiydi. Ancak Evo’nun hükümeti 14 yıl içinde Bolivya’nın GSYH’sini 4.2 kat artırarak 9.5 dolardan 40.9 milyar dolara çıkardı. Evo aynı zamanda yoksulluğu %42, aşırı yoksulluğu ise %60 oranında azalttı. Aynı dönemde ABD’nin GSYİH’si sadece %1,6 oranında büyüdü.
4. Bolivya’nın dış politikası egemenliği güçlendirmektedir. 2013 yılında Çin bankaları ve mühendisleriyle yapılan işbirliği sonucunda Bolivya’nın ilk uzay uydusu “Tupac Katari 1” üretildi. 2008 yılında Evo, Bolivya’yı istikrarsızlaştırmak için muhalefet partileriyle işbirliği yaptığı gerekçesiyle ABD büyükelçisini ve DEA’yı sınır dışı etti.
5. Bolivya uluslararası sahnede yerli çevreciliğini popüler hale getirmiştir. Bolivya 2009 yılında BM’den 22 Nisan’ın “Uluslararası Toprak Ana Günü” olması yönünde bir karar çıkarttırdı. Dünya haklarının yanı sıra, Yerli liderlerle birleşik bir eko-politika için yapılan araştırmalar kabul edildi.
Yerli liderlerin dünya çapında ekonomi, ulus, dış politika ve ekoloji politikalarını nasıl değiştirebileceği konusunda Evo’nun etkisi abartılamaz. Evo’nun mirası pek çok sömürge karşıtı liderin çabalarının bir sonucudur ve daha pek çoğunu etkileyecektir. Tabii ki ABD’den uzaklaşıp Çin’le veya diğer büyük devletlerle yakınlaşma durumu eleştirilebilir, ancak bu çok daha uzun bir tartışma konusu olmakla birlikte, pragmatik bir yakınlaşma biraz daha anlaşılabillmektedir.
Kaynak: Twitter’da orijinalinden adapta eden Nihal Kalender / Gaste Avrupa
